Общество   правозащитников   МАЗЛУМ

Yuzminglardan   biri:

                                          Hakimjon Satimov

Xakim   bobo 65 yoshda .  Uning Nasim, Mirzohid, Mirzokir, Dilfuza , Mahfuza, Malika, Munisaday  farzandlari  allaqachonlar    uyli �joyli  bo�lib ketishgan. O�ttiz bir nafar nevara � chevarasi bor. Xakim bobo bilan Mohira momo / hotini/ honadonidan SSSR  davrida ham va so�ng ham hech kim  qamalmagan.

  Faqat endi , Xakim bobo �. Buni aytishga til ham bormaydi  xalqimizga, vatanimizga  uch o�g�il , to�rt qiz  o�ttiz bir  nevara- chevara etkazib bergan Xakim bobo ming avsuslar bo�lsinki , o�n bir yildan beri hech gunohsiz qamoqhonada o�tiribdi . Xa, hech gunohsiz !..

  Bo�lmasa Xakim bobo Satimovni qarigan chog�ida nega qamashadi?Nega?.. Yohud u davlatimizga , halqimizga qarshi biron harakat qildimi? YO biron odam o�ldirdimi ? Yoki o�g�irlik sodir etdimi/  Yo�q, yo�q , yo�q �

  Bo�lmasa nega ?.. Xamma gap shunda �

   Xamma gap � Adolat�  otliq tuzilmadan  boshlandi . �Adolat� degani nima , uni kim tuzgan , u qanday �o�yin � ko�rsatganki , shundan boshlangan bo�lsa ? �

   �Adolat�ni Namangan viloyat hokimyati  bilan  Ichki Ishlar Boshqarmasi  1991  yilda tashkil etgan Namangan  viloyat prakraturasi , DXQsining  viloyat  bo�limi va IIBi �Adolat�ni tuzish va qo�llab quvvatlash haqida rasmiy hujjat bergan . Viloyat IIB boshlig�I  polkovnik Bahodir Mamajonovning  shahsan o�zi  bunga ko�p  jonkuyarlik va rahbarlik qilgan . Viloyat IIB ining Jinoyat qidiruv Bo�limi boshlig�I mayor Qodirhon Malihonov doimiy ravishta �Adolat�ga bosh qosh bo�lgan . IIB binosidan �Adolat�ga joy /ofis/ bergan . 1991 yilda  Namangan viloyati  hokimi Botirali Xakimov  viloyat sessiyasida �Adolat�ni rasman tasdiqlash va uning faoliyatini  mustahkamlash uchun nutq so�zlagan .Sessiya�Adolat�ni qabul qildi . Qishloq , tumanlarda �adolat�ni ng bo�limlarini ochish uchun  farmon chiqardi . �adolat � ustavi viloyat  adliya  vazirligiga rasman rasmiylashtirish uchun  yuborildi. O�zbekiston Respublikasiadliya vazirligining o�rinbosari  Teshaboev shu masala yuzasidan Namanganga kelgan va �Adolatni� ro�yhatdan o�tkazamiz � degan .

   Namangan shahar DOSAFida 26 yildan beri xarbiy tehnika  sporti boshlig�I va avtomobil bo�yicha dars berib kelayotgan Xakim Satimovni �Adolat� boshlig�I lavozimiga  viloyat hokimi Botirali Xakimov bilan IIB  boshlig�I Bahodir Bobojonovlar  tavsiya etganlar.

    Nima uchun va nima maqsadda Namangan viloyatida �Adolat� tuzilgan? Malumki , ilk mustaqillik yilida Namanganda namoish , mitinglar avjiga chiqqan , jinoyat ustiga jinoyat sodir etilgan Chularni oldini olish , tinch- totuvlikni barqaror etish uchun �Adolat� tuzilgan.

   Namangan viloyat xokimi Botirali Xakimov  ko�pni ko�rgan el ichida malum  hurmat- etiborli bor Xakim  Satimovni �Adolat� ga tavsiya etarkan :

-        Biz tegishli do�stlar bilan  ko�p o�ylab , kengashib , sizni bu ishga bog�liq deb topdik . Siz buni eplaysiz . Aql � idrokingiz ham , ong- shuuringiz ham , malumotingiz /u Namangan  davlat Pedagogika instetutining  Tarih fakulteti bilan Qo�qon shahridagi Avtomobil yo�l Qurilishi avtodoroj . tehnikumini tamomlagan /  ham bunga etarli . Tashkilotchilik qobilyatingiz ham yomonmas . Bizning kuzatishimizcha  siz juratli odamsiz . Bu ishga sizdan ortiq odamni topamizmi? Viloyatimizda jinoyatning  oldini olishda , tinchlik o�rnatishda biz sizning , �Adolat�ning yordamiga muhtojmiz

     Shunga o�hshash gapni unga IIB boshlig�I , polkovnik Bahodir Mamajonov ham aytgan .  Shundan keyin Xakim Satimov issiq joyini sovitib , bu ishga kelgan . Xakim Satimov  baland bo�yli , turish turmushidan , gap-so�zidan kuch, qudrat  va o�ziga ishonch yog�ilib turgan odam .

  Xakim  Satimovning keng  miqesda  faol ishlashi uchun O�zbekiston Ichki Ishlar Vazirligi  unga Qidiruv Ishlari bo�limining shtatdan tashqari hodimi degan hujjat / kimlik � guvvohnoma/ beradi Botirali Xakimov  viloyat hokimyati / obkom/ binosining 2-qavatidan �Adolat� uchun 2ta hona /kabinet ajratdi ..

 Er qancha hosil , daraht qancha meva , sigir qancha sut berishi bilan baholanganidek , har qandoq ish ham sifat , mahsuli bilan qadrlanadi . Viloyatda oyiga  o�rtacha 180ta jinoyat sodir etilgan bo�lsa , �Adolat � ishga teran sho�ng�igach  bu ko�rsatkich oyiga  3taga tushib qoldi .

  Bundan har bir oqil hulosa chiqarib olar .

  Bizning bolaligimizda , elliginchi yillarda  bir tumanda  bir-ikkita militsioner bo�lar edi . Jjinoyat yo� yoki yo�q hisobi edi . Kim biron ish bilanuzoqqa ketsa ham , uning uyi ochiq sochiq qolar edi. Hech kim hech narsa o�g�irlamas edi. Mabodo yillar davomida bir o�g�rilik  bo�lsa , tumanda duv-duv gap bo�lardi.  O�g�ri ishini qishloq oqsoqoli  ko�rardi . Tinch yo�l  bilan o�gut ,mulohaza bilan , aql idrok  tasiri bilan � Mabodo o�g�ri bundan o�ziga to�g�ri hulosa chiqarmasa , jinoyatni takrorlasa , uni el aro sharmanda etardi .. Molday og�ochga bog�lab  qo�yardi , eshakka teskari mindirib  sazoyi qilardi , hamma unga tupurib o�tardi � Tumandagi militsoner , zarurat tug�ilsa otda yurar , uni yillar davomida ko�rmas edik . �Pora� , �Poraho�r�  degan so�zni eshitmas edik �Cho�pon ko�p bo�lsa mol harom o�ladi� deganidek ,endi har ikki odamga  bir militsioner . Endi har qadamda poraho�rlik , buzg�unchilik , buzuqilik, o�g�rilik :militsa dastidan  ko�cha kuyda emin-erkin  yurib bo�lmay qoldi . Bu ishlab chiqarishga  mutlaqo aloqasi yo�q , chalasavod, yulg�ich  jinoyatning orqasida biqinib turg�uvchi � yassavullarning 90 foizini  qisqartib yuborish kerak . Sifat , yahshi maosh  hisobiga o�n foizi etib ortadi . Bulardan mehnatkash halq faqat zarar ko�ryapti ��Adolat� ming-ming yillar sinovidan o�tgan ana shunday  yo�ldan ish olib borgani  uchun  viloyatda jinoyat  keskin kamayib ketdi . Yani yuqorida aytganimizdek , 180tadan 3taga tushib qoldi. �Adolat�ning tasiridan avto- transport halokatlari  38 foizga , kasalhonalarga tushish 62 foizga kamaydi . �Adolat� o�z to�g�riligi , halolligi bilan elning og�ziga tushdi . Matbuot , radio, televidenelar�Adolat�ni maqtab, uning ish uslubini qayta �qayta targ�ib qila boshladilar .  endi el kuch ishlatar , poraho�r mahkamalarga emas , �Adolat�ga oqaardi. Hamma �adolat� derdi . Bu gaplarda lof yo�q . bu gaplar tom haqiqiy.  BizningchaXakim Satimovni quyidagi savobli ishini ham qayd etish o�rinli : malumki , 1990 yilda Prezidentning har bir muhtoj oilaga 10 sotihdan turar joy  berish to�g�risida qarori chiqqan . Prezident Namanganga kelganda, bir yig�inda Xakim Satimov juda muhtoj , kambag�al oilalar uchun undan 2000 gektar er so�raydi . Prizident asosli hat qilib  Toshkentga shahsan o�zining qabuliga borishini  aytadi . Vaqt o�taroq Xakim Satimov  asosli hujjat bilan prizident huzuriga kiradiPrizident : �1000 gektar er berilsin deb �   hujjatga qo�l qo�yadi .. Xakim Satimov  bu erni  qonun qoida asosida  etim-esir , kambag�al, qashshoqlarga holis bo�lib beradi . O�zia yo o�zining qarindosh urug�iga  bundan bir qarich er ham olmaydi .. Xakim Satimovning  bundoq  savobli ishlari  talaygina . endi bu alohida mavzu . ..

  �Adolat� el mehrini qozonib , hurmatiga erishgach mahkamalar huvillab qola boshladi . Etibordan, harom tushumdan  qolgan g�arazgo�y  fitna yo�liga o�tishga  majbur bo�ldilar �Adolat� halqni o�ziga og�diribolayapti, erta indin buning oqibati yomon bo�ladi , to�ntarishga olib keladi �� degan elg�on bo�hton gaplarni tarqatishdi , tashishdi�

   Shu ashaddiy  tuhmat oqibatida �Adolat�o�ldirildi�

Uning boshlig�I Xakim satimov bilan yana to�qqiz adolatchi 1992 yil 15 mart kuni  qamoqqa olindi . Bunda yasavullar usta yo�l tutishdi . sababi  bu tuhmat adolatsizlikka qarshi  halq qalqishidan  qo�rqishdi . Xakim Satimovni  viloyat hokimyati binosi oldida bir yasavul :�sizda bir og�iz gapim bor � deb aldab , mashinaga o�tkazdi .Mashina ichida  fuqoro kiymida  qurollangan kimsalar  uni kutib olishdi .. Mashina Andijonning Baliqchi  tumaniga  shiddat bilan uchdi  .Uni to�qqizta mashina qo�riqlab bordi. Xammasining ichida tish tirnog�igacha  qurollangan yassavullar � El  sezib qolmadimi , g�alaen  ko�tarmadimi degan o�yda yassavullar Xakim Satimovni qoromg�I tushkungacha  Baliqchi tuman IIB I zindonida  ushlab turishdi . So�ng tunda yashirincha Qo�qon yo�li  orqali  beshta mashinaqurshovida uni Toshkentga ,IIB zindoniga olib kelib tashlashdi . . Ikki oydan ortiq u bu erda qiynoq va azobni boshidan kechirdi� Unga qo�yilgan ayb qip qizil yolg�on , tuhmat edi  . : �Siz yo�q sizning odamlaringiz  bir odamni urib o�ldirishgan. Bunda sizning ham qo�lingiz bor �

   Bunga javoban Xakim Satimov  o�ta bosiqlik bilan dedi :

-Tuhmat bilan bo�lgan ish bir kun portlaydi !..Ikki oydan keyin Xakim satimovni Namangandan yanada uzoqqa-  Xavas zindoniga yashirishdi . Yasavullar hamon  el noroziligini g�azabidan cho�chishmoqda edi.Bu erda  u 4 oy azob uqubatlarni boshidan  kechirdi ..

   1992 yil iyul oyida Namangandan yiroqda , Sirdaryo shahrida Sirdaryo viloyti   sudining  o�n nafar �Adolat�chi ustidan sudi kechdi . Sudya / ismi � sharifi esida yo�q/  shahsan Xakim Satimovga;

  -Bir million bersangiz , sizni o�yindan chiqarib  yuboraman ,- dedi ochiq va  dangal � Sizlardan  ikkita kishini qamashga ko�rsatma bor .. Sakkizi amnistiya  qo�llanuvi  bilan chiqib ketadi .. Shu ikki kishining biri siz boling �

  - Oylik hisobiga yashaymiz hurmatli sudya�

Sudya Xakim Satimovmi 8 yilga  ozodlikdan mahrum etdi .

� Adolatchi � Fazlitdin polvon/ familiyasi  Nasritdinov / ham shuncha  muddatga qamaldi . Lekin tog�dek yigit  Andijon zindonida o�ldi . To�g�risi , o�ldirilgan.. Kelajak  avlod  qasddan o�ldirilganlarning  tagiga etajak deb umid qilamiz.

   Qancha  azob uqubatlar bilan kunlar , oylar, , yillar  kechaetganda . 1994 yil  zarafshon zonasida Xakim Satimovga tag�in o�yin qilishdi .

 Uning estig�I ichiga  200ta avtomat o�qi  bilan nasha  tiqishdi . Gadlar/ Yasavullarning  quloqlari/  guvoh  bo�lishdi . Qanchalik nodonlik va ayanchli hol bu !

Kim zonaichiga  200 avtomat  o�qi bilan nasha  olib kirgan ?  qani o�sha kimsa ?Bu xaqida Xakim Satimovdan  so�rashmadi .

  Ammo uni  gadlar ichiga  tashlab g�irt  tuhmat narsaga  qo�l qo�ydirishdi . Chunki gadlar Xakim Satimovni uraverib, tepaverib ich etini ezib tashlashgan edi . Lekin nomiga bo�lsa ham  sud bo�lmadi . Xakim satimov 1995 yilning ohirida Navoiy zonasiga /N-46/  uloqtirildi.   U shundagina bildiki , Zarafshonda unga 2,5 yil  qo�shib bergan ekan �

   Ko�rib turibsiz Qonunnig buzilishlari Qaerdan boshlanib , qaerlarda davom etaetgani ..

 1995- 1996 yillar O�zbekiston zonalarida  ich burma kasalligidan  necha ming   mahkum nobud bo�ldi ekan . Bu kelajak avlod  kukmiga havola � Lekin Navoiy qamoqhonasida  yuzlar emas  minglar !Ataylab uyushtirilgan � degan gaplar ham yuradi . Ming minglab  tutqunlar qatori xakim Satimov ham  ko�rdiki  shu yillarda  har kuni 20- 30 ta mahbus  haetdan izsiz ketardi�

   2000 yilning bahor oylarida yani  36-zona   / sil  kasalliklar zonasi , mahkumlari 46 zonaga / ikkovi ham Navoiy shahrida joylashgan  / olib kelinib  ayovsiz sindirilayotganda , besaqol qilinaetganda  , o�ldirilaetganda Xakim Satimov ustidan  yana qayta sud  kechdi va unga bir  yil  qo�shib berildi. Bu paytda xakim Satimovning  ko�ziga bu narsa ko�rinmadi.  O�z dardidan yuz chandon ortiq  dard uning butun  vujudini qamrab olgandi.  46- zona boshlig�I o�rinbosari   yovuz Sanaqul  boshchiligida  36- qamoqhona  mahkumlarining qoni  vahshiyona  ichilaetgam edi . Qon , o�lim hidiga to�lgan izolyatorda  u esh o�limning guvohi  bo�ldi �Urmanglar , insof qilinglar �  degani  uchun , uning boshida ham kaltak sindi . Xakim Satimov  zona kasalhonasiga tushdi . Bu  erda uning qo�lida  2000 yil  18 aprel kuni  36 zonadan  keltirilgan , yuz � boshiyu , butun tanasi majaqlangan  devsifat yigit /Uurganchlik/ Botir Qozoq  lahta lahta qon qusib o�ldi .

 Zo�na boshlig�I  Aziz Bozyarovich  Mardonov : �O�z ajali bilan o�ldi deb yozib bering � dedi qayta qayta . Biroq Xakim Satimov :

-        Men umrimda qing�ir ish qilmaganman � deb javob qaytardi.

Besh olti kundan keyin  Xakim bobo Satimov  Chirchiq zonasiga �etan � qilindi .

Xakim bobo qamoqhonada  tag�in qancha azob chekadi  buni elg�iz tangri biladi. U jahon  haqparvar  tashkilotlaridan adolat yo�lida  ozoddikka  chiqish uchun madat  istaydi. Uyida uni  biryuzu birga  kirgan onasi Shahribonu  momo  g�amdan  adoyi tamom bo�lgan  umr yo�ldoshi Mohira momo  etti farzand , o�ttiz bir nabirasi  qon yig�lab  kutishadi.

                                                      4 avgust  2002 yil