Fahriddin Omonturdiyev

Hozir Eshmamat bobo yetmish uch yoshda. Uning kampiri Tilovot momo yetmishda. Ularning sakkiz o’g’il, uch qiz, yetmishga yaqin nevara-chevaralari bor. Eshmamat bobo ham, Tilovot momo ham o’z umrlarining ellik-oltmish yillarini paxta dalalarida o’tkazdi. Og’ir manglay terlari ila topgan qora nonlari bilan shuncha bola-chaqani boqib, o’stirdi, uyli-joyli qildi… Bizningcha, shuning o’zi bir qahramonlik!..

Bular millatimizning asl ildizlari. Shular bilan elimiz, yurtimiz, davlatimiz tirik.

Lekin, so’nggi yillarda ana shu Hayot beruvchi ildizga bolta urilyaptiki, buning oqibati ulkan fojea bilan tugallanishini his etib, ich-ichimizdan ezilamiz. Bundan ne foyda? Bizda jur’at yetishmaydi. Jur’at bunga chek qo’yuvchi manba!..

Bolta urayotganlar kimlar? Shu millat farzandlarimi? Biz shu haqda teranroq o’ylab ko’rdikmi? O’ylamasak, o’ylab ko’raylik. Shunda asl haqiqat ochiladi…

Zero asl haqiqat bizda jur’at tug’dirsa!..

Zero jur’atsiz millat hech qachon ozod bo’lolmaydi!

Eshmamat boboning eng kenja farzandi Faxriddinning boshiga yuzminglarning boshlariga tushgan, tushayotgan kulfat tushdi.

Ne sababdan? Ne aybi uchun?

Sababi, aybi: Faxriddin o’n ikki yoshidan beri namoz o’qimoqda. Ammo, umrida birovning mol-holiga ko’z ololik qilmagan, yolg’on so’ylamagan, tuzumga qarshi gapirmagan, nasha chekmagan, qoradori yemagan, gapning qisqasi, buzuqdan, buzuqchilikdan yiroq yurgan. Faqat, o’ziga yaqin odamlarga: “Namoz o’qisalaringiz o’zlaringizni yengil, erkin sezasizlar, kufurdan uzoq yurasizlar” degan.

Shu tiyiqsiz gap: qamash uchun bahona. Qolganiga yasavullar salladan kalla yasaydilar…

Fahriddinning uylanganiga endi qirq kun bo’lgandi. U o’sha kuni – 2000 yil 20 avgustda chimildiq ichida edi. “Vilis”da kelgan olti yasovul uyini bosdi. Ularning to’rttasi fuqaro kiyimida edi. Lekin hammasi qurollangan. Fahriddinni chimildiq ichidan sudrab chiqishdi. Qo’liga shaqillatib kishan solishdi. Endi o’n sakkizga (1980 yilda tug’ilgan) to’lib-to’lmagan kelincnak Mavluda qo’rqqanidan chinqirib yubordi. Fahriddinning ota-onasi halloslab kelishdi.

- Ne aybi bor o’g’limni? – deb so’radi Eshmamat bobo.

- Sizga hisob beramizmi?

- Men ham odamman, Fahriddinning otasiman, haqqim bordir so’rashga axir?

- Yana bir og’iz ortiqcha gap qilsang, seni ham o’g’linga qo’shib qamaymiz, tushundingmi chol?! – dedi olti yasovulga bosh bo’lib kelgan bosqinchi Chori Annaev.

- Qamasangiz qamarsiz, juda zo’r kelsa o’ldirib yuborarsiz, lekin sensiramay gapiring, o’g’lim tengi odamsiz.

- Senday odamning o’g’li tengi bo’lishdan hazar qilaman!

- O’zbekchilikdan ham chiqib ketibsan, essiz, senga bunday huquqni kim bergan o’zi?

- Bo’g’zimga keltirma, yo’qol chol! Yo’qol!!

Fahriddinni “Vilis”ga sudrab, urib tiqishdi. Tilovot momo o’g’liga yopishgancha mashinaga chiqdi. Chori Annaev uni so’kib, tepib tushirib yubordi.

Bu paytda Fahriddin endi yigirma bir yoshga (1977 yilda tug’ilgan) to’lgan edi. Uni “Shakarbuloq”dan (Fahriddin tug’ilib o’sgan qishloq, Qashqadaryoning tog’li Dehqonobod tumaniga qarashli) Dehqonobod tumani Ichki Ishlar Boshqarmasi binosiga olib kelishdi.

- Nega el-yurtni buzib, varaqa tarqatib yuribsan?! – Chori Annaev uning jag’iga soldi. Qolgan beshta tezkor uni urib, tepib ketdi. Qo’ng’irot urug’idan bo’lmish Alpomish avlodi Fahriddin Omonturdiev qo’li kishanlangan holda bo’lsa ham chayqalib-chayqalib ketardiyu, yiqilmasdi. Bundan Qonunbuzar yasovullar battar qutirib ketishdi. Uni uch soat tinimsiz urib, tepishdi. Boshiga, yuziga, duch kelgan yeriga dubinka bilan savashdi. Nihoyat Fahriddinning og’zidan qon kelib, ko’zi tinib, yer ostin-ustin bo’lgandek tuyildi unga. U gumbirlab quladi. Betonda qancha yotganini bilmaydi, ko’zini ochganida tepasida haligi olti yasovul g’azab sochib turardi.

- Nega el-yurtni buzib, varaqa tarqatib yuribsan, Hizbut?! – tag’in qutirib o’shqirdi Chori.

- Men varaqa tarqatmadim.

U uchta guvohni chaqirtirdi. Fahriddin bu uchchovini ham namozjuma kunlari machitda ko’rardi. Ularning ikkitasi sallali chol edi. Biri machitga qo’yilgan yasovul ekan.

- Shu Fahriddin menga “Hezbut-tahrir”ning uchta varaqasini bergan, uchchovida ham hurmatli yurtboshimiz nomi bulg’angan.

- Endi nima deysan, Palastin malayi?

- Men unga varaqa bermaganman.

- Qani oqsoqollar Sizlar so’ylanglar, - buyurdi Chori.

- Bizga Fahriddin varaqa bermagan. Lekin manavu bizga varaqadagi yozuvni o’qib berdi – chollar qo’yilgan kimsani ko’rsatishdi. – Uning aytishicha, bu varaqani unga shu Eshmamatning o’g’li Fahriddin bergan emish.

- Sen iblis, kelib-kelib varaqani bizning odamga, milisaga berasanmi? – o’shqirdi og’zidan ko’pik sachratib Chori, - unga bir hujjatingni ko’rsatib qo’y.

Qo’yilgan kimsa Fahriddinga IIV kimligini (guvohnomasini) ko’rsatdi.

- Ko’rdingmi, sen “Hezbut”ning varaqa tarqatganingni uch odam tasdiqlab turibdi, dedi Chori Fahriddinga, - yana tag’in sen odamlarni da’vat etgansan.

- Men varaqa tarqatmaganman, o’zimga yaqin kishilarga namoz o’qinglar deganman.

Tongda Fahriddinni Qarshi zindoniga olib kelib tashlashdi. Har kuni uch soatdan ayovsiz urishdi. Yetti marta unga protivogaz kiydirishdi. Ikki marta og’ziga bir shishadan aroq quyishdi. Chap qovurg’asini sindirishdi. Fahriddin haybatli gavdasiga qaramay, o’ttiz bir marta hushidan ketdi. Hammayog’I qop-qorayib, yurolmay qoldi.

- Endi ko’z oldingda xotiningni zo’rlaymiz! – dedi g’azabnok yasovullar.

Tunlari uni yotib uxlamasligi, azob chekishi uchun qo’llarini krest shaklida oyoqlariga kishanlab qo’yishdi.

- Fashistlar ham sizlardan yaxshi ekan, - dedi Fahriddin, - men varaqwa tarqatmaganman, xudoning oldida yolg’on so’ylamayman, o’ldirsalaring ham yolg’on qog’ozlaringga qo’l qo’ymayman.

Fahriddin Omonturdiyev to’g’risida “Turmada o’libdi…” degan gap tarqadi.

2000 yil 30 oktyabr kuni Qashqadaryo viloyat sudi (sud Guzar tumanida bo’lib o’tdi) begunoh Fahriddin Eshmammatovich Omonturdiyevni 20 yilga ozodlikdan mahrum etdi. Eshitishimizcha bu irodali yigit Chirchiq zonasida O’tirgan emish.

2002 yil, 17 avgust, qamoqxona